عباس ذوالقدری

۱

قبل از شروع عرض کنم استخاره یکی از کرامات ائمه اطهار برای شیعیان می‌باشد، و بابی از ابواب رحمت خداست که بر بندگان مومن و اهل قرآن باز کرده است.

پس مبادا سخن بیهوده غافلان و جاهلان را که به استخاره اعتقاد ندارند و آن را عمل خرافی می‌شمارند قبول کنید.

۲

سید بن طاووس کتابی دارد به نام «فَتحُ الأبواب بَینَ ذَوی الألباب وَ بَینَ رَبّ الأرباب فِی الإستخارات» درباره اثبات جواز و مشروعیت استخاره، انواع آن و استدلال‌های مخالفان و جواب آنها.

۳

روش های زیادی برای استخاره وجود دارد. اما یکی از روش های مجرّب که علامه حسن‌زاده آملی نقل کرده این است:

هرکس بخواهد به قرآن مجید استخاره نماید:

آیه الکرسی را بخواند با دو آیه بعد از آن، (یعنی ۲۵۵و ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره)

و آیه «وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها» (۵۹ انعام )

سپس ده مرتبه صلوات بفرستد،

آنگاه این دعا را بخواند :«اللهم انّی توکلت علیک و تفألت بکتابک فأرنی ما هو المکتوم فی سرّک المخزون فی غیبک یا ذا الجلال و الاکرام، اللهم أنت الحقّ و أنزلت الحقّ بمحمد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم اللهم أرنی الحق حقا حتى اتبعه و أرنی الباطل باطلا حتى اجتنبه برحمتک یا ارحم الراحمین» 

 بعد مصحف شریف را باز می کند و صفحه سمت راست را نگاه می کند و هر چه لفظ جلاله (الله) آمده را می شمارد و بعد به تعداد آن ورق می زند مثلا اگر هفت بار کلمه الله بود هفت ورق می زند بعد از آن از صفحه دست چپ به همان تعداد می شمارد و آن سطری که پیش رویش می‌آید جواب استخاره اوست.

سیدعلیخان مدنی در کتاب ریاض السالکین نوشته: این سطری که در جواب آمده به منزله وحی از جانب خداست.

- ریاض ‏السالکین، سیدعلیخان مدنی ج۵، ص۱۳۵، و هزار و یک کلمه، علامه حسن زاده آملی، جلد ‏۴، ص۴۹۲

۴

حضرت علامه در مقدمه الهی‌نامه نوشته‌اند:

تمایلی برای چاپ این کتاب نداشتند. با اصرار یکی از ناشران استخاره به قرآن مجید کردند این آیه کریمه مبارکه آمد: 

«وَ فِی نُسۡخَتِهَا هُدࣰى وَرَحۡمَةࣱ لِّلَّذِینَ هُمۡ لِرَبِّهِمۡ یَرۡهَبُونَ» (اعراف۱۵۴)

۵

در اواخر ماه رجب ۱۳۸۷ ه ق از قم به دیدن رصدخانه مراغه رفته‏ام. قبل از حرکت با قرآن کریم استخاره کرده‏ام این آیه آمد: «أَ وَ لَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ کانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثارُوا الْأَرْض...» (روم۱۰). و چون در تبریز شنیدم که قبر هلاکو در مراغه است به یاد آیه افتادم.

نکته ۶۹۵ از هزار و یک نکته علامه حسن‌زاده آملی

۶

حکیم الهی قمشه‌ای به علامه حسن‌زاده فرمودند:

چون عشق و شوق و ذوق شما را در راه کسب علم مشاهده کردم روزى بدون اطلاع شما به مدرسه آمدم (در آن‏وقت در مدرسه مرحوم حاج ابو الفتح طهران حجره داشتم) از محصّلین آنجا درباره شما استفسار کردم همه متّفق القول گفتند: حسن‏زاده محصّل است، جز تحصیل کارى ندارد و جز کتاب یارى. بااین وجود چون به منزل مراجعت کردم به عنوان لیطمئنّ قلبى براى قبول درس شما با قرآن کریم استخاره کردم مصحف شریف را گشودم اوّلین جمله صدر صفحه مصحف این بود: وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ که دلم آرمید و شما را طلبید.

۷

علامه طباطبایی وقتی تصمیم گرفتند از تبریز به قم بیایند استخاره کردند آیه شریفه «هُنَالِکَ الْوَلَایَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ ۚ هُوَ خَیْرٌ ثَوَابًا وَخَیْرٌ عُقْبًا.(کهف/۴۴) آمده است. یعنی: آنجا سلطنت و ولایت از آن حق تعالی است.

کلمه ۱۵۸ هزار و یک کلمه علامه حسن‌زاده آملی

پرانتز باز

به همین جهت علامه حسن‌زاده در چند جا از آثارشان وقتی نام شهر قم را می‌خواهند بیاورند، مثلا خواستند بگویند فلان مقدار سال است که در حوزه علمیه قم به تدریس معارف اشتغال دارم، بعد از ذکر نام قم نوشته‌اند هنالک الولایه لله الحق. چه خوب است طلاب و اهل علم ساکن در آن شهر طیب و طاهر و مطهر، نام آنجا را همیشه با القاب «عش آل محمد» و «هنالک الولایه لله الحق» بیاورند.

من از راه دور به تربت پاک آن فاطمه خصال و فاطمه مثال، دختر پاک و معصوم باب‌الحوائج تعظیم می‌کنم و امید دارم سلام و ادب من را پذیرا باشد و سهمی از شفاعت گنهکاران و روسیاهان در قیامت را برای من ذخیره کند.

پرانتز بسته

۸

وقتی می خواستم ازدواج کنم اول به خواستگاری رفتم، بعد نزد آیت الله شیخ جواد خندق آبادی برای استخاره رفتم و دو نیت در ذهن داشتم، اول اینکه آیا خانواده عروس قبول می کنند که به قم بروم، و دوم اینکه آیا این خانواده خوب هستند. ایشان استخاره کرد و در جواب آمد: « أَن‌ یَقُولُوا سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ أُولَـٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. (نور ۵۱) البته نباید برای استخاره گرفتن چنین نیتی کرد اما من از قسمت اول آیه جواب سوال اول و از قسمت دوم آیه جواب سوال دوم را به دست آوردم.

آیت الله مجتهدی، آداب الطلاب، ص ۴۴۲

۹

میرزا محمد تنکابنی نویسنده کتاب قصص العلماء در مورد خودش نوشته:

از غرایب احوال اینکه بعد از ورود به عتبات عالیه، خواستم ازدواج کنم، زنی را در نظر گرفتم. برای ازدواج با او در بالای سر سیدالشهداء استخاره کردم این آیه آمد: «یَا زَکَرِیَّا إِنَّا نُبَشِّرُکَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ یَحْیَى» (مریم/۷) پس فهمیدم که این زن، پسری برایم خواهد آورد و آن پسر در ایام حیات من وفات خواهد کرد. آری چنان شد و همسرم پسری آورد در نهایت زیبایی، که در سن هفده سالگی وفات یافت.

۱۰

شبی که امام خمینی از پاریس به تهران می آمدند، یکی از علما خیلی نگران ایشان بود و نمی‌دانست چه وضعیتی پیش خواهد آمد و تکلیف چیست. استخاره کردند. آیه شریفه «و َلَا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ» (یوسف/۸۷) آمد.

آقای قرائتی هم تعریف می کرد زمانی که به نوشتن تفسیر نور مشغول بودم، وقتی به آیه شریفه «و َمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِکُمْ» (آل عمران/ ۱۴۴) رسیدم، خبر ارتحال امام امت و جانشینی رهبر معظم انقلاب به جای ایشان را شنیدم.

۱۱

شخصی برای ازدواج یک زن و مرد پلیدی از علامه حسن زاده آملی استخاره خواسته است. علامه فرمودند که نیازی به استخاره نیست، چون هر دو خبیث هستند و با هم سازگارند. اما اصرار کرده است که حتما استخاره کنید. علامه مصحف شریف را باز کرده اند. آیه «وَ یَجْعَلَ الْخَبِیثَ بَعْضَهُ عَلَىٰ بَعْضٍ فَیَرْکُمَهُ جَمِیعًا فَیَجْعَلَهُ فِی جَهَنَّمَ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْخَاسِرُون». (انفال/۳۷) آمده است.

نکته ۳۸۹ هزار و یک نکته علامه‌ حسن‌زاده آملی

در امر خطبه خبیثه‏اى استخاره از من خواستند، گفتم آنکه او را طلب کند همانند او جلب است که الخبیثات للخبیثین دیگر چه حاجت به استخاره؟ کیف کان با ابرام و الحاح متقاضى، مصحف عزیز را گشودم این کریمه مبارک آمد:

وَ یَجْعَلَ الْخَبِیثَ بَعْضَهُ عَلى‏ بَعْضٍ فَیَرْکُمَهُ جَمِیعاً فَیَجْعَلَهُ فِی جَهَنَّمَ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ (انفال آیه 38) سبحان الله که بعد دیده‏ایم خبیث از آن کثیف‏تر، و خبیثه از آن پلیدتر است.

۱۲

جهت حسن ختام سه ادب مهم از آداب استخاره را عرض کنم:

توجه به این که استخاره مشورت با خداست و راهی مناسب برای کنار گذاشتن تردید در تصمیم گیری است.

قبل از استخاره باید از تفکر در جوانب کار، و مشورت با افراد خبره و ناصح بهره برد.

پرهیز از تکرار استخاره برای یک موضوع (در حالتی که شرایط تغییر نکرده است)

لطیفه۱

ابلهی می خواست الاغی بخرد. استخاره زد به قرآن، در جوابش آیه «سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ» (قصص۳۵) آمد.

لطیفه۲

یک مردی از علامه مجلسی تقاضای استخاره می کند. علامه بعد از استخاره می گوید خوب است. مرد می رود و بعد از مدتی می آید و می گوید: آقا من مدتی قبل از شما استخاره خواستم و شما گفتید خوب است و من هم انجام دادم اما خیر ندیدم. علامه مجلسی سوال می کند برای چه کاری استخاره خواسته بودی؟ می گوید برای ازدواج، اما زنی که گرفته ام شب ادراری دارد! علامه می گوید کاش به من گفته بودی که استخاره را برای ازدواج می خواهی ، چون آیه «جنات تجری من تحتها الانهار» آمده بود!

منبع: سرگذشت های تلخ و شیرین قرآن، ج۱، ص۱۵۵

زندگی نامه علامه مجلسی مردان علم در میدان عمل، ج۱ ، ص۴۸۸