عباس ذوالقدری

چون روز چهارشنبه فرا رسید بهرام جامه‌ی پیروزه به تن کرد و  عازم قصر پیروزه‌ای رنگ شد و شب هنگام از بانوی قصر خواست تا ایین بانوانه به جای اورد و از راه عشقبازی‌ ‌‌‌‌‌‌ او داستانی به دلنوازی او گوید و آن غنچه ی گلگشاد سرو افراز بر برگ گل خود شمامه ی قند بست و پس از زمین بوسی و مدح شاه سخن اغاز کرد که:

در زمانهای درو در دیار مصر مردی بود ماهان نام. نیک منظر ونیکنام که محبوب دوستان و اشنایان بود.

روزی از روزها ازاده مردی از دوستان، او را به باغ خود میهمان برد. بوستانی لطیف و شیرینکار و دوستانی زو لطیفتر صد بار.تا شب زمان در آنجا گذراندند و نشاط پروریدند. چون شب پرده ی سیاه خود درکشید شخصی از دور پدید آمد و ماهان را خطاب قرار داد که:" مرا میشناسی؟ منم همال تو. شریک مال تو. مرا به یاد داری؟"

ماهان او را گفت: " تو را به یاد نمی آورم. چگونه مرا یافتی و چه کاری با من داری؟ نه رفیق من هستی و نه شریک و نه غلام."

مرد گفت: " امشب از راه دوری رسیدم و دلم دیدار تو را خواست. تجارتی بی نظیر کردم و باری آورده ام پر ز سود. اما از بیم باجگاه و ماموران باجگیر بار را خارج از شهر نگه داشته ام گر تو با من بیایی و کمکم کنی بار را از باجگاه بگریزانیم تو را نیز در سود بی نهایت این تجارت سهیم خواهم کرد.

ماهان را سخن سود و تجارت خوش آمد و نشناخته و ندانسته به دنبال مرد روانه شد. از باغ و از شهر خارج شدند. مرد در پیش به شتاب و ماهان در پس. اندکی که راه پیمودند ماهان را معلوم شد که راه دیگری غیر از راه شهر را می پیمایند و مسیرشان طولانی تر از مسیر باغ تا باجگاه شده است و از بیم گم شدن در بیابان مرد را گفت:" از باغ تا رود نیل یک میل بود و اکنون ما چندین میل پیموده ایم و به نیل نرسیده ایم. "

مرد گفت::"در پی من بیا و هیچ مگو که من دانای راه هستم و میدانم تو را کجا می برم."

رفتند و رفتند تا جایی برای استرحت یافتند. ماهان را خواب دربود.

صبح هنگام چون چشم گشود شریک را ناپیدا دید و خود را در بیابان گمراهی. پر سوز گرما و خار و خاشاک. نه آبی نه آدمیزادی نه جانوری. غار در غار پر از مار و اژدها.

چون شب رسید در کنار یکی از غارها بر زمین افتاد و خوابش در ربود. به صدایی از خواب بیدار شد. چون چشم بگشود دو تن دید یکی مرد و دیگری زن. هر دو بر دوش خود پشته ها بسته و راهی را می پیمودند.مرد چون ماهان را بدید نزد او رفت و او را گفت: " کیستی و از کجا میایی؟"

ماهان حکایت خامی و غریبی خود بگفت و مرد او را پاسخ داد:

"این خرابی که تو در آن اوفتاده ای را پایان نیست. این بر و بوم جای دیوان است و آن مرد که تو را اینجا آورد دیویست به نام هایل. هزاران نفر چون تو را از راه برده است و فریب داده. من و این زن رفیق و یار توایم. به ما اعتماد کن و با ما بیا."

پس ماهان در پی آن دو به راه افتاد و آنها دلیل و راهنمای او شدند. چون روشنایی صبح پیدا شد آندو راهنمای ناگهان از نظر محو شدند و دوباره ماناه ماند و بیابانی بیکران پر از فراز و نشیب. نه خورشی نه آبی نه جنبنده ای نه گیاهی.

تا شب ان راه را پیمود و شبانگاهان به مغاکی خزید و لختی خفت. چون چشم گشود مردی دید سوار بر اسب که او را میگفت: " بگو کیستی ای مرد. راز خود برگو که گر نگویی به ضرب شمشیری سرت از تن جدا کنم."

ماهان از بیم جان راز خود برگفت.

مرد گفت:" خدا را شکر کن که به جای امن رسیده ای در کنار من در امانی و از شر دیوها سالم خواهی ماند و آن دو مرد و زن دو دیو هولناکند. زن هیلا نام دارد و مرد غیلا. کارشان بدی و بلاست.

بیا و بر مرکب من سوار شو تا تو را نجات دهم و از این سرای هولناک به بهشت باقی برمت.

پس ماهان سوار مرکب او شد و اندکی راه پیمود اما ناگهان زیر پای خود صحرایی دید پر از دیوهای هولناک چون زنگیان سیاه.خرطومها دراز و شاخهایی هولناک. هر یک نعره میزدند: "ماهان سوی ما بیا. سوی ما بیا" های و هویی از نعره شان بر آسمان رفته بود و خروشی که هر زمان بلند تر و خوفناکتر میشد. چون ماهان نیک نگریست سوار را ناپیدا دید و خود را سوار بر اژدهایی غول آسا دید. دهان پر ز آتش چهار پای و دو پر و هفت سر. و اژدها به این سو و آنسو میرفت و سوار خود را به زمین میکوبید و ماهان از بیم جان خود او را محکم گرفته بود. چون سپیده دم از راه رسید اژدها ماهان را بر زمین انداخت و ناپدید شد. چون دیو را رفته دید از فرط خستگی خوابش در ربود و آنهنگام که به هوش آمد خود را در بیابانی دید زیر آفتاب سوزان بر ریگ رنگین داغ به دور از سایه و آب.

پس راه پیمودن پی گرفت تا شب از راه رسید و این هنگام ماهان چاهی بدید چون چاه یوسف. پس از بیم دیوان و ماران به ظلمت و خلوت چاه پناه برد. در چاه شد و اندکی بخفت. چون چشم گشود بالین خوابگاه را که بن چاه بود ساختن و پرداختن اغازید هنگامیکه با دست خاشاک کف چاه را می کند ناگهان از روزنی نوری پدیدار شد. پس چاه را کند و کند و نور بیشتر و بیشتر شد و چون نظر کرد دید که نور روشنایی ماه بود. پس روزن را فراختر نمود و از چاه تاریک به روشنایی باغی زیبا درآمد. باغی پر ز بوی مشک و میوه های تازه از پسته ی ترخنده تا شفتالوی سرخ و سیب شهدآمیز و موز و رطب و عناب و انجیر و بادام و انگور. پس ار میوه ها چید و خوردن اغازید.

ناگه از گوشه ای فریادی برامد که: " بگیرید دزد را"

سپس مردی با چوبه ای پدیدار شد و ماهان را گفت: " سالهاست که از شر دزد ایمنم تو کیستی که میوه ی باغ مرا میخوری؟"

ماهان به دست و پای مرد افتاد و راز غریبی و خستگی خود بگفت.

پیر چون این بدید عذر او را پذیرفت و چوبدستی کنار گذاشت و نوازش اغاز کرد. پیر او را گفت: " خدا را سپاس گوی که از آن فرومایگان رستی و به چنین گنج خانه ای پیوستی."

ماهان از راز آن بیابان پیر را پرسید و او پاسخ گفت: " ای ز بند غم رسته و در حریم امن پیوسته! آن بیابان دیولاخی است مخوف و بی علف پر از مردمان دیو صفت. هر که را بینند بفریبند و شکستنی هایش را بشکنند. خود را راست خوانند و کج بازند. دست گیرند و در چه اندازند و مهرشان راهنمای کین بود. اینچنین دیوان در جهان بسیارند. ابله خود هستند و دیگران را بد می خوانند. دروغ را همچون زهر در انگبین میکنند و به مردم میدهند. نمیدانند که راستی بقای آدمیست. چون تو ساده دل هستی و اعتماد بر آنها کردی این بلا بر سرت آمد که این بازیها را با ساده دلان میکنند. اگر دقت میکردی به این بیابان نمی افتادی. اما حال که از ان بیابان رستی خدا را شکر گوی و به او پناه ببر. من مردی هستم تنها که اهل و فرزندی ندارم. اگر بخواهی می توانی اینجا بمانی و فرزند من شوی و شریک این سرا و این باغ."

ماهان چون مرد را نیک بدید دعوتش پذیرفت. پیر او را گفت: " من باید بروم برای تو خانه ای ساز کنم و اثای برایت فراهم. پس بر روی این درخت رو و تحت هیچ شرایطی فرود نیا و صبوری پیشه کن و با هیچ کس از بالای درخت گفتگو مکن تا من بیایم. اگر از درخت فرود آیی هلاک میشوی. پس آنجا بنشین و لب بردوز و صبر پیش گیر تا من بیایم.امشب از مار دل بکن تا فردا به گنج رسی."

این را بگفت و رفت و ماهان بالای درخت آرام بنشست. لختی بعد از دور نوری پدید آمد و سپس صفی از حوریان بهشتی نمایان شدند. نوعروسانی شمع گرفته به دست. هر یک به ارایشی و به شکلی. لب چون یاقوت سرخ و رخ چون چراغ ماه روشن. قامتی زیبا و حریری بر تن. رسیدند و بساط گستریدند و آواز برکشیدند و رقص و پایکوبی آغازیدند. ماهان را صبر و قرار نمانده بود و از درخت پایین شدن میخواست اما سخن پیر یادش آمد و آنجا بنشست.

حوریان سفره پهن کردند و خورشها و شرابهای گوناگون گذاردند و خوردن آغاز کردند. در این هنگام یکی از حوریان دیگری را گفت:" بر سر ان درخت آدمیزادی هست. رو او را به بزم ما بخوان و بیاورش."

حوری مهرو با صد ناز و کرشمه سوی ماهان شد و از آن لب شیرین چون بلبلی آواز در داد که فرود ای و میهمان ما باش.

ماهان را صبر به در شد و یارای مقاومتش نبود. پس دست به دست حوری بداد و به سوی جمع آنان شد. لعبتی دید شکفته چون گل نرم و نازک چرب و شیرین. رخ چو سیب دلپسند در میان گلاب و قند. تن چو سیماب در مشک لطیف و خوشبو. پس خورشها و بره ها خوردن اغاز کرد و حوریان شرابی به پیمانه اش ریختند و او پیاله پیاله خورد و مستی پرده ی شرمشان درید. پس حوری را در بر گرفت و لب بر آن یاقوت سرخ نهاد.

چون چشم باز کرد عفریتی دید از دهان تا پای غرق در خشمهای خدای. گاومیشی گراز دندان چون اژدها. اهریمنی گوژپشت چون خرچنگ بوی گندش رفته تا هزار فرسنگ. بینی چون تنور خشت پزان. دهان چون پاتیل رنگرزان. باز کرده دهان چو کام نهنگ و در گرفته ماهان را به بر تنگ. پس عفریت ماهان را گغت: " چنگ در من زدی تا مرا ببوسی. پس چرا نمی بوسی؟ لب همان لب است بوسه بخواه. رخ همان رخ است در من بنگر. باده از دست ساقیی مگیر که شراب جوشیده ی بدطعم دهد تو را و هلاکت کند. خانه در کوچه ای مگیر که در ان کوچه پاسبان دوست و یار دزد باشد.

دیو این میگفت و به سوی ماهان می آمد و او را هلاک کردن و بلعیدن میخواست. چون ماهان این بدید نعره ای کشید همچون فریادی که طفل گاه زادن از مادر بر میاورد. اما سود نداشت و دیو بوسه های اتشین بر رخ ماهان میزد تا هنگام صبح که ناگاه ناپدید شد.

پس ماهان خود را بیرون باغ پیر در سرزمینی پر از تیغ و خاشاک یافت. شمشادها خار شده بودند و جویهای روشن آب گندیده. با خود گفت:

" اگر پرده اندازند در می یابیم که این ابلهان با چه عفریت و جنی عشق می بازند. این همه نقشهای رومی و چینی زیبا در ظاهر و زنگی سیاه زشتی ذر زیر پوست. اگر پوستشان برکشیم و باطن بینیم بوی گندی درآید هولناک. چه بسیار آنهایی که مهره ی مار خریدند و به خانه رفتند و تازه دریافتند که مار خریده اند. چه بسیار آنهایی که گمان کردند صاحب مشک شده اند و به لجنزار رسیدند."

پس ماهان از دل پاک به خدا پناه برد و سجده کرئ و زاری و از خدا کمک خواست و بخشایش.

در این هنگاه شخصی دید درست به شکل و شمایل خویش که او را گفت:

" من خضر تو ام ای مرد! آمده ام دستت رت بگیرم. من همان نیت خیری هستم که تو در تمام راه حفظش کردیو من صورت نیت خیر توام. امدهام دستت بگیرم و به حرم امن راهت دهم."

پس دستش گرفت و به در باغی رساند. ماهان در را گشود و خود را در همان باغ دوست آزاده اش دید. همان باغی که اول بار آنجا گول همال را خورده بود و به هوس سود لز پی او رفته بود.

پس بر دوستان شد و راست پوشید و راست راند و خدای یگانه را شکر گفت.